Jak dbać o pielęgnację skóry od wewnątrz1?

Część 1 - Karotenoidy

Czy stosowanie kosmetyków jest wystarczającym zabiegiem dla zdrowego wyglądu naszej skóry? Na to odpowiedzieć można w jeden sposób: NIE! I chyba nikt nie ma wątpliwości, że najistotniejszą kwestia mającą wpływ na wygląd naszej skóry jest sposób odżywiania i tryb życia, jaki prowadzimy. Dlatego też chcielibyśmy przybliżyć najistotniejsze aspekty żywieniowe, zastosowanie, których w zauważalny sposób sprawi, że skóra nabierze wigoru, blasku i odmłodzenia. W cyklicznie pojawiających się artykułach przedstawimy grupy związków naturalnie występujących w produktach żywnościowych, których regularne spożywanie zdecydowanie pozytywnie wpłynie zarówno na poprawę kondycji naszej skóry jak i funkcjonowanie całego organizmu.

Przedstawiamy… - KAROTENOIDY!

Z pewnością każdy słyszał o tych związkach i jego głównym przedstawicielu b-karotenie? Jednakże czy potrafimy jednoznacznie określić korzyści, jakie możemy uzyskać dzięki tej grupie składników tak szeroko rozpowszechnionych w przyrodzie? Nawet, jeśli to czy wiemy, w jakich ilościach należałoby spożywać te związki, aby uzyskać pozytywne efekty i sobie nie zaszkodzić? W niniejszym artykule będzie można szczegółowo się tego dowiedzieć.

W kontekście organizmu karotenoidy wykazują dwojaki rodzaj oddziaływania: bezpośrednie i pośrednie, jako że są prekursorami witaminy A i jej pochodnych w związku z tym wykazują działanie retinolu i retinoidów ( wit A).

Aby nie zanudzać biochemiczną naturą oddziaływania karotenoidów na nasz organizm przejdziemy bezpośrednio do przedstawienia korzyści, jakie dzięki karotenoidom otrzymuje nasza skóra.

• Wpływają na funkcje regulacyjne skóry
• Wywierają wpływ na takie procesy jak synteza białek, metabolizm komórkowy i podziały komórkowe.
• W skórze retinoidy oddziaływają na wydzielanie czynników transkrypcyjnych, czynników wzrostu.
• Są odpowiedzialne za proliferację komórek warstwy żywej naskórka, złuszczanie naskórka
• Wpływają na przyspieszenie odnowy naskórka,
• Wykazują działanie normalizujące w procesach różnicowania keratynocytów,
• Wzmacniają funkcje ochronne naskórka i zmniejszają trnsepidermalną utratę wody – TEWL
• W warstwach skóry właściwej zwiększają wytwarzanie kolagenu i elastyny.
• Stymulują reakcję przekształcenia fibroblastów o niskiej aktywności w komórki odznaczające się stosunkowo dużą produkcją kolagenu.
• Wzrost liczby i aktywności fibroblastów wpływa pozytywnie na stan tkanki łącznej skóry właściwej, poprawę jędrności, elastyczności oraz nawilżenie skóry.
• Zabezpieczają powstały kolagen przed degradacją i hamują aktywność metaloproteinaz rozkładających matrix zewnątrzkomórkowe tkanki łącznej.
• Pobudzają przebudowę włókien retikulinowych i powstawanie nowych naczynek krwionośnych w warstwie brodawkowatej skóry właściwej
• Wykazują działanie fotoprotekcyjne - beta-karoten kumuluje się w skórze, posiada zdolność wiązania rodników tlenowych i zapobiega uszkodzeniom skóry wywołanym przez UVA, chroni DNA
• Zmniejszają nadmierne złuszczanie naskórka prowadzące do powstania mikrozaskórników, udrażniają ujścia gruczołów łojowych.
• Zmniejszają także wzajemne przyleganie korneocytów mieszkowych w wyniku rozluźnienia połączeń desmosomalnych.
• Indukują autolizę keratynocytów i śródkomórkowych złogów glikogenu.
• Stymulują wzrost nabłonków, w głównej mierze warstwy kolczystej naskórka,
• Stanowią czynnik przeciw piegowy; rozjaśniają skórę, zapobiegają powstawaniu plam pigmentacyjnych (1)

Powyższe właściwości związków o aktywności witaminy A szeroko wykorzystywane jest w medycynie, co potwierdza ogrom publikacji naukowych wykazujących, iż retinoidy mają zastosowanie w licznych problemach skórnych, takich jak: atopowe zapalenie skóry (AZS), łuszczyca, trądzik oraz stany trądzikopodobne, fotostarzenie, zaburzenia rogowacenia skóry, brodawki, owrzodzenia, czyraczność, naskórkowe stany przedrakowe, czerniak złośliwy, białaczka promielocytowa, liszaj płaski, twardzinowy i zanikowy, kłykciny kończyste, łupież czerwony mieszkowy, rogowacenie mieszkowe, rybia łuska zwykła i pęcherzowa, rogowiec dłoni i stóp.(3)

Co by nie pisać trudno odmówić dobroczynnego wpływu karotenoidów dla pielęgnacji naszej skóry. Dlatego też warto zwrócić uwagę na wzbogacenia naszej diety tym rodzajem składników, aby w naturalny sposób wspomagać nasz organizm w nieuchronnym procesie starzenia.

Kto tyle tego zje! Czyli czy i jak możemy przedawkować?

Ostatnia kwestią, na jaką warto jeszcze zwrócić uwagę to ustalenie ilości spożywanego b- karotenu. Ogólnie rzecz biorąc poprzez spożycie naturalnych produktów zawierających karotenoidy trudno jest przedawkować ich ilość. Znalazłem również w literaturze informację związaną z toksycznym działaniem b – karotenu na komórki ludzki, które to działanie jest związane ze stężeniem karotenoidów. Wykazano, że b-karoten w stężeniu 1-3 microM ma korzystne działanie na komórki prawidłowe, natomiast stężenie wyższe jest dla nich toksyczne! (3). Dlatego też opierając się na stężeniu wyjściowym 3 uM przeliczyłem, że maxymalną bezpieczną dawką na poziomie komórkowym jest 0,11 mg karotenoidów/1kg masy ciała. Więc łatwo teraz sobie policzyć ile powinniśmy spożyć karotenoidów, aby korzystać z ich dobroczynnego działania. Jednakże, aby dokładnie określić ilość produktu zawierającego karotenoidy, jakie możemy spożyć powinniśmy znać ich zawartość w danym produkcie ( to łatwo znaleźć w dzisiejszych czasach). Dla przykładu podam, że np. marchew zawiera maksymalnie 20 mg b-karotenu/100g ( średnio w zależności od odmiany 15mg/100g) (2). Ile wiec należy jej spożyć, aby zapewnić sobie potrzebną nam dawkę? Dość proste, jeśli ważymy 50kg to mnożymy to, przez 0,11 co daje 5,5 mg b-karotenu do przyswojenia/dzień. Te 5,5 mg stanowi tylko 5% z całościowej ilości spożytych karotenoidów, jako biodostępnego z pokarmu (uznaje się, że średnio 5% spożytych karotenoidów jest wchłaniana do organizmu). Więc idziemy dalej, aby zapewnić 5,5 mg b-karotenu, jako 5% musimy spożyć 110 mg karotenu, a biorąc naszą marchew, jako przykład o zawartości 20 mg/100g, to dzielimy nasze 110 mg na 20 mg w 100 g marchwi i wówczas wychodzi, że powinniśmy spożyć 0,55 kg marchwi przez osobnika o wadze 50kg! Kto tyle tego zje! Dlatego właśnie ciężko jest przedawkować karotenoidy z diety! I nie bójmy się tego!

Ważne znaczenie w przypadku spożycia produktów bogatych w karotenoidy ma biodostępność, która zależna jest od sposobu ich podawania w diecie, oddziaływania z innymi karotenoidami, absorpcji, czasu transportu przez jelita, statusu żywieniowego poszczególnych osobników (3)

Ciekawostki

Sok marchwiowy ( świeży) zawiera ok. 9 mg b- karotenu/100g

Sok przecierowy z marchwi ok. 4 mg/100 g

Produkty przetworzone cechują się większą wchłanialność niż surowe!

Dzika marchew protoplasta pomarańczowej posiada cienki i mały stożkowy korzeń o kremowym kolorze.

W danych czasach marchew używano, jako lek!

Marchew gotowana nie dla cukrzyków- posiada dość wysoki index glikemiczny!

Zmiana koloru skóry będąca efektem ubocznym spożywania produktów wysoko karotenowych nie jest efektem ich przedawkowania pojawia się w granicach ich bezpiecznego spożycia!

Produkty farmaceutyczne ( suplementy diety) z b- karotenem posiadają dużo większą wchłanialność nawet do 70% - należy to uwzględnić w diecie!

Pamiętajmy też, że duża część karotenoidów przekształcona zostanie w wit A w zależności od zapotrzebowania organizmu na tę witaminę powodując obniżenie ich zawartości w organizmie!

Autor

Wiesław Kaszubski

Biotechnolog,

Technolog Żywności i Żywienia Człowieka

Literatura u autora